میزان ابتلا به استئو آرتریت زانو در خانم ها نسبت به آقایان بیشتر است. با توجه به اینکه بیماری استئوآرتریت زانو با افزایش سن پیشرفت می کند به آرتریت پیری نیز معروف است.
علاوه برسن , علل ژنتیکی , نوع شغل و حرفه , چاقی , عوامل هورمونی و نژاد نیز می تواند در بروز بیماری استئوآرتریت زانو دخیل باشند.
مهمترین مشخصه استئو آرتریت زانو تخریب تدریجی غضروف مفصلی است. همان طور که می دانیم قسمت دو انتهای هر استخوان, از غضروف که بافتی است انعطاف پذیر ساخته شده است.
با شروع بیماری استئوآرتریت زانو , غضروف انتهای تحتانی استخوان فمور (ران) و غضروف قسمت فوقانی استخوان تیبیا (درشت نی) به تدریج دچارتغییرات تخریبی (دژنراتیو) می گردد.
به همین ترتیب درگیری و آسیب غضروف پاتال (کشکک) به آرتروز این ناحیه منجر می شود. بنابراین استئوآرتریت زانو در دو ناحیه تیبیوفمورال و پاتلوفمورال می تواند ایجاد شود.
علت اصلی تخریب غضروف در بیماری استئوآرتریت زانو , عدم وجود عروق خونی جهت تغذیه این ناحیه می باشد و از طرفی غضروف مفصلی فاقد عصب است و به هنگام آسیب دردی حس نمی شود که همین مسئله زمینه تخریب بیشتر را فراهم می کند. البته تغذیه غضروف ازطریق غشای سینویال و حرکات مفصل انجام می شود.
۱۰ علامت شایع استئوآرتریت
- درد عمیق و رنج آور
- به سختی لباس پوشیدن و یا شانه کردن موها
- گرفتن اشیاء به سختی
- به سختی نشستن و خم شدن
- احساس گرم بودن مفصل موقع دست زدن به آن
- خشکی مفاصل هنگام بیدار شدن از خواب برای مدت کمتر از یک ساعت
- درد گرفتن مفاصل موقع راه رفتن
- احساس خشکی مفاصل بعد از استراحت کردن
- ورم مفصل
- حرکت کم مفصل
علل استئوآرتریت زانو
- تروما (ضربه) وایجاد استئوآرتریت زانو
- پارگی عناصر مفصل زانو (پارگی منیسک زانو, رباط ها و کپسول مفصلی)
- بیماری کندروماالسی پاتال (نرم شدن غضروف زیر کشکک) و موارد دررفتگی مکرر آن
- شکستگی ها ی درون مفصلی و دررفتگی ها
- وجود بیماری های مفصلی (همانند آرتریت روماتوئید یا بیماری عفونی)
- دفورمیتی های (تغییر شکل های مفصلی) مفصل زانو
- عدم کنترل فعالیت های روزمره که منجر به استرس بیش از اندازه به ناحیه زانو می گردد (مواردی چون چهار زانو نشستن, دوزانو نشستن, توالت طوالنی مدت غیرفرنگی و بالا و پایینرفتن از پله ها به دفعات متوالی به خصوص پله هایی که شیب تند دارند)
- شغل و حرفه ای که باعث فشار بیش ازحد به زانو می شود به ویژه افرادی که در طول فعالیت های کاری سخت, هیچگونه استراحتی به مفاصل جهت ترمیم و احیای مجدد نمی دهند.
چه کسانی به این بیماری مبتلا می شوند؟
در اکثر موارد افراد میانسال و پیر مبتال می شوند بطوریکه بطور متوسط بیشتر سن باالی ۴۵ سالگی درگیر میشوند. باالی سن ۵۵ سالگی احتمال ابتلای زنان بیشتر است و در کل میزان ابتلای زنان بیش از مردان است. این امر شاید به دلیل بیشتر نشستن زنان در وضعیتی است که زانوهای آنها خمیده است. ولی با این حال افزایش سن سبب افزایش احتمال ابتلا به این بیماری می شود.
تشخیص بیماری
پزشکان معمولا بیماری را با انجام یک رادیو گرافی ساده زانو تشخیص می دهند. باریک شدن فضای مفصلی که در اکثر مفاصل بدن نشانه سائیدگی است، در مورد زانو، اغلب تا مراحل پیشرفته بیماری قابل مشاهده نیست. اولین نشانه بارز سائیدگی زانو تیز یا زائده دار شدن کناره های مفصل بویژه دور کشکک و استخوان درشت نی است. بعدا کاهش فضای مفصلی ایجاد شده و خارهای استخوانی در کناره های مفصل تشکیل می شوند.
پیشگیری
حفظ وزن در حد مناسب برای قد و ساختار بدن.
داشتن فعالیت فیزیکی و در عین حال خودداری از فعالیت هایی که منجر به آسیب مفاصل می گردند، به ویژه پس از سن ۴۰ سالگی . به طور منظم به نرمش های کششی یا یوگا بپردازید.
عوارض احتمالی
لنگیدن (گاهی)
تحلیل رفتن و ضعیف شدن عضالت اطراف مفصل مبتال در اثر به کارگیری کمتر آنها به علت درد پیشرفت بیماری (به دلیل ماهیت پیشرونده بیماری)
درمان
اصول کلی
- بررسی های تشخیصی ممکن است شامل بررسی آزمایشگاهی مایع مفصل (برای ردکردن احتمال آرتریت التهابی) و رادیوگرافی مفاصل درگیر باشد.
- یک طرح درمانی جامع در بردارنده شناخت اختلال ، توانبخشی ، برنامه ریزی برای فعالیت های روزمره ، و داروها می باشد.
- برای تخفیف درد، مفاصل دچار درد و سفتی را به مدت ۲۰ دقیقه ۳-۲ بار در روز گرم کنید. برای گرم کردن مفصل از حوله داغ ، وان آب داغ ، لامپ های مادون قرمز، بالشتک های گرم کننده برقی ، یا پمادها یا محلول های ایجادکننده گرمای عمقی استفاده کنید. شنا در یک استخر آب گرم یا حرکت در یک چشمه معدنی دارای جریان گردابی سودمند است.
- اگر استئوآرتریت گردن باعث درد در بازوها شده باشد از یک گردن بند نرم بی حرکت کننده گردن استفاده کنید. اگر این اقدام مؤثر نبود، یک وسیله کشش گردن برای استفاده در منزل خریداری کنید.
- عضالت اطراف مفاصل درگیر را ماساژ دهید. ماساژ خود مفاصل فایده ای ندارد.
- در مورد استئوآرتریت ستون فقرات ، هنگام خواب به پشت بخوابید و از یک تشک سفت استفاده کنید یا یک تخته چند لایه به قطر ۲ سانتی متر بین تخت فنری و تشک خود قرار دهید. تشک های مواج در این زمینه برای برخی افراد مفید است.
- از شرایطی که باعث لرزیدن می شود دوری کنید. از زیرپوش گرم کن استفاده کنید یا از فعالیت در محیط باز خودداری کنید.
- نگاه مثبت خود به زندگی را حفظ کنید، اعتماد به نفس خود را از دست ندهید. برای جلوگیری از تحلیل عضالت به فعالیت های طبیعی خود ادامه دهید.
- طب سوزنی گاهی کمک کننده است.
- جراحی های توصیه شده برای استئوآرتریت شدید شامل آرتروپالستی (تعویض مفصل ) و آرترودز (بی حرکت کردن مفصل می باشد) .
اهداف درمان
شامل کنترل درد و سایر علائم ، بهبود توانایی عملکردی فعالیتی فرد و کاهش پیشرفت بیماری است . اکثر روش های درمانی نیز شامل ترکیبی از فعالیت های منظم ، کنترل وزن، حفاظت از مفصل و درمان دارویی می باشد. در موارد شدیدی که یکی از روشهای درمانی مذکور موفق نباشد، می توان از روشهای جراحی استفاده نمود.
داروها
آسپیرین یا سایر داروهای ضدالتهابی ، یا استامنیوفن جهت تسکن درد و ناراحتی بیمار تزریق کورتون به داخل مفاصل دچار درد و سفتی (این اقدام ممکن است به طور موقت باعث درد و ناراحتی گردد) سایر داروها نیز برحسب نیاز ممکن است تجویز شوند (نظیر شل کننده های عضالنی ، مسکن های قوی تر، داروهای ضدافسردگی و غیره ) اکثر مردم از داروها جهت کاهش علائم ناشی از استئوآرتریت استفاده می کنند. اکثر داروها سبب کاهش درد می شوند اما بعضی دیگر نیز جهت بهبود سایر علائم و کاهش پیشرفت بیماری مورد استفاده قرار می گیرند. همکاری پزشک و بیمار منجر به یافتن بهترین رژیم دارویی جهت درمان این بیماری خواهد شد.
مسکن ها:
مسکن ها بدون کاهش التهاب یا تورم سبب کاهش درد می شوند. اگر تنها به دنبال کاهش درد هستید این داروها دارای کمترین اثرات جانبی خواهد بود. استفاده از این داروها در موارد خفیف تا متوسط توصیه می شود. مثال های این دسته شامل : استامینوفن یا ترامادول می باشند.
مسکن ها موضعی:
این داروها به فرم پماد و یا ژل بوده و بدون نسخه نیز تهیه می شوند و می توان همراه با داروهای خوراکی جهت کاهش درد از آنها استفاده نمود. ترکیب آنها با هم منجر به سوختگی های شدید می شود. از این دسته می توان به ایبوپروفن، ناپروکسان و پیروکسیکام یا دیکلوفناک اشاره نمود.
کورتونهای تزریقی:
از این داروها جهت کاهش سریع درد استفاده می شود. از این داروها جهت تسکین درد زانو در موارد متوسط تا شدید که به درمانهای خوراکی پاسخ نداده اند، استفاده می شود .
فعالیت:
استراحت تنها در مرحله حاد بیماری که مفاصل خیلی دردناکند ضروری است . به محض بهبود عالیم ، فعالیت های طبیعی خود را از سر بگیرد. درمان فیزیکی برای توانبخشی عضالت
و مفاصل (تنها برای موارد شدید) ممکن است جلوگیری از حرکت زیاد مفصل الزم باشد (با استفاده از چوب های زیربغل ، عصا، واکر و زانوبند کشی )
رژیم غذایی:
رژیم برای کاهش وزن در موارد اضافه وزن
