آرتروسکوپی چیست؟

آرتروسکوپی یک درمان جراحی است که توسط متخصصین ارتوپدی در موارد مختلفی از آن استفاده میشود. آرتروسکوپی زانو روشی برای دیدن داخل مفصل است .Arthro به معنای مفصل و scopy به معنی دیدن می باشد.پزشک معالج با دیدن داخل مفصل میتواند مشکالت زانو را تشخیص داده و اقدام به درمان جراحی بعضی از آنها از طریق آرتروسکوپ کند. هر ساله در حدود چهار میلیون نفر در سراسر دنیا جراحی آرتروسکوپی زانو را انجام می دهند. در گذشته جراحی های مفصل زانو به روش باز انجام میشد، و در خیلی از موارد به آسیب سطح مفصل و محدودیت پس از جراحی منجر می شد. استفاده از آندوسکوپی، تحولی بزرگ در جراحی مفاصل مختلف بدن به وجود آورد . آرتروسکوپ به عنوان وسیله ای برای تشخیص و درمان بیماریها و اختلالات داخل مفصلی باعث بهبود عملکرد بیماران پس از جراحی می شود و آسیب وارد به مفصل در جراحی را کاهش می دهد.
 
کاربردها
مشکلاتی که برای درمان آنها می توان از آرتروسکوپی استفاده کرد:

• ترمیم یا خارج ساختن قسمتی از مینیسکی که دچار پارگی شده است.
• بازسازی لیگامان صلیبی جلویی (ACL ) که دچار پارگی شده است.
• خارج ساختن قسمت هایی از غضروف مفصلی که آسیب دیده است.
• خارج ساختن تکه های از غضروف یا استخوان که در مفصل زانو رها هستند و باعث ایجادمشکل شده اند.
• خارج ساختن بافت سینوویال که ملتهب و بیمار شده است.

 
مکانیسم آرتروسکوپی زانو:
مهمترین قسمت یک آرتروسکوپ یک لوله فلزی توخالی به اندازه تقریبی یک نی است ( منظور نی هایی است که برای نوشیدن مایعات از آنها استفاده میشود). در یک انتهای این لوله فلزی یک دوربین فیلمبرداری بسیار دقیق قرار گرفته است و در درون لوله تعداد زیادی عدسی وجود دارد. پزشک متخصص ارتوپد از طریق یک شکاف چند میلیمتری این لوله را از جلوی زانو وارد فضای مفصلی زانو کرده و سپس تصاویر تهیه شده توسط دوربین به یک مانیتور با وضوح باال منتقل می شود تا پزشک معالج بتواند تصاویر داخل زانو را روی مانیتور ببیند. پزشک معالج می تواند بسیاری از قسمت های داخل زانو را از طریق آرتروسکوپ ببیند و بیماری ها و ضایعات آنرا تشخیص دهد. پس یکی از کاربردهای این وسیله تشخیص بعضی از بیماری های زانو است. پزشک معالج ممکن است از طریق شکاف کوچک دیگری در جلوی زانو ابزارهای جراحی خاصی را به داخل مفصل فرستاده و از طریق آنها اقدام به درمان جراحی بعضی از ضایعات درون مفصلی کند. این وسایل بسیار متنوع هستند.
مراحل درمان با آرتروسکوپ:
معمولا درمان آرتروسکوپی بصورت یک جراحی سرپایی است. به این منظور که بیمار مدت کوتاهی معموال چند ساعت قبل از جراحی در بیمارستان بستری شده و بعد از آرتروسکوپی می تواند در همان روز از بیمارستان مرخص شود. مانند هر عمل جراحی دیگر بیمار باید توسط متخصص بیهوشی تحت بیهوشی عمومی یا بیحسی کمری یا بندرت بی حسی محلی قرار بگیرد. پس باید قبل از شروع عمل، بیمار حداقل بمدت هشت ساعت چیزی نخورده و نیاشامیده باشد. کل آرتروسکوپی ممکن است چیزی حدود نیم تا یک ساعت وقت ببرد.
 
مزایای جراحی آرتروسکوپیک زانو
کاهش دورهی نقاهت، برش کوچکتر، کاهش واکنش التهابی، امکان انجام اقدامات تشخیصی، کاهش هزینه عمل جراحی و کاهش عوارض جراحی از جمله مزایای این روش جراحی است .
 
عوارض آرتروسکوپی زانو
آتروسکوپی مانند هر عمل جراحی دیگر ممکن است با عوارضی همراه باشد مثل عفونت یا لخته شدن خون در ساق یا جمع شدن خون در زانو.  در صورت بروز علائم زیر باید بیمار به پزشک معالج مراجعه کند : تب، لرز ، قرمزی یا گرمای دائم در اطراف زانو ، افزایش شدت درد زانو ، تورم زیاد زانو و ایجاد درد یا تورم در عضالت پشت ساق.
 
مراقبتهای بعد از آرتروسکوپی در بیمارستان:

• انتقال بیمار به ریکاوری بعد از عمل.
• مرخص کردن بیمار ۱ تا ۲ ساعت بعد از جراحی آرتروسکوپی.
• اطمینان از حضور همراه به منظور بازگرداندن بیمار به منزل.
• استفاده از کمپرس یخ چند بار در روز و هر بار به مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه جهت به حداقل رساندن میزان درد و تورم.
• بالا نگه داشتن پا، تا ۴۸ ساعت پس از عمل جراحی جهت کاهش درد و تورم.
• خشک نگه داشتن پانسمان.
• استفاده از عصا یا واکر بعد از آرتروسکوپی.

 
مراقبتهای بعد از جراحی در منزل:
بیمار در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر باید فورا به پزشک مراجعه کند:

• تب و لرز
• مشاهده قرمزی در اطراف زانو
• درد مداوم و یا التهاب قابل توجه در زانو
• افزایش درد درعضلات ساق پا

توانبخشی بعد از جراحی
بهبودی بعد از عمل آرتروسکوپی سریعتر و بسیار راحت تر از دیگر روش های جراحی متداول است، با این وجود بیمار باید مراقبت هایی را بعد از جراحی آرتروسکوپی رعایت کند، از جمله اینکه زانو تا چند روز بعد از جراحی باید باالتر از سطح قلب قرار گیرد پس بیمار باید دراز کشیده و پاها را بالا نگه دارد. استفاده از کمپرس یخ برای سرد کردن زانو می تواند مفید باشد. زانو پانسمان شده است و بیمار باید تعویض آن را طبق توصیه پزشک انجام دهد، همچنین پزشک تعیین می کند که بیمار چه موقع می تواند دوش بگیرد. بعد از چند روز پزشک ارتوپد بیمار را مجدداً ویزیت کرده و زانو را معاینه می کند. بیماران اغلب بعد از جراحی آرتروسکوپی باید تا مدتی از وسایلی مانند عصای زیر بغل استفاده کنند. مدت و نحوه استفاده توسط پزشک معالج تعیین می شود. زمان رانندگی را هم پزشک معالج با در نظر گرفتن فاکتورهایی مثل مشکل زانو ، شدت درد و ناراحتی ، داروهای استفاده شده توسط بیمار و توانایی بیمار در کنترل زانو تعیین می کند. در اغلب موارد بیماران می توانند پس از گذشت یک الی سه هفته رانندگی کنند. از داروهایی برای کاهش درد بعد از عمل استفاده می شود و ممکن است داروهایی برای کاهش احتمالی تشکیل لخته خون برای بیمار تجویز شود. یکی از مهمترین بخش های توانبخشی پس از جراحی آرتروسکوپی تقویت عضالت اطراف زانو و بدست آوردن دامنه حرکتی زانو است که این امر با انجام ورزش و حرکات اصلاحی و تحت نظر فیزیوتراپ انجام می شود.
 
حرکات اصلاحی و ورزش بعد از عمل
برای بازگشت تحرک و استحکام به مفصل زانو بعد از جراحی آرتروسکوپی ، اجرای منظم یک برنامه تمرینی بسیار مهم میباشد، می توان بخش های زیادی از این برنامه را با نظر پزشک در خانه انجام داد. در اکثر موارد به بیمار پیشنهاد می شود ۲۰ تا ۳۰ دقیقه ۲ تا ۳ بار در روز تمرینات انجام شود. برنامه ورزشی باید به درستی انجام شود، تمرینات کم موثر نیست و تمرینات زیاد از حد نیز ضرر دارد. چنانچه درد داشتید تمرین نکنید و با پزشک خود مشورت کنید. چنانچه تعداد تمرین را بالا بردید و با درد مواجه شدید از تمرین کردن خودداری کنید، تا زمانیکه درد برطرف شود. از زانوها مراقبت کرده و آنرا سرد نگهدارید. با باند (کشی) به نحوی که پزشک می گوید، آنرا پیچیده و پا را بالاتر از سطح بدن قرار دهید.
برنامه ورزشی ساده
تقویت کننده عضالت خم کننده زانو (همسترینگ)

در این تمرین زانو نباید تکان بخورد. روی زمین بنشینید و یا دراز بکشید، پاها زاویه داشته باشند، تقریباً ۱۰ درج زانو را خم کنید. پاشنه ها را زمین فشار دهید و همزمان عضالت پشت ران را منقبض کنید، این حالت را ۵ ثانیه حفظ کنید، سپس پاها را شل کنید. این تمرین را ۱۰ مرتبه تکرار کنید.
تقویت عضالت چهار سر ران

روی شکم دراز بکشید، حوله ای را گرد کنید و زیر قوزک پای که تحت جراحی قرار گرفته است، قرار دهید. قوزک پا را به حوله فشار دهید، پایتان باید تا حدً امکان کشیده باشد، به مدت ۵ ثانیه در این حالت بمانید. سپس عضالت پا را شل کنید، این تمرین را ۱۰ مرتبه تکرار کنید. توجه داشته باشید این حرکت ورزشی بعد از انجام آرتروسکوپی زانو نباید با درد همراه باشد و در صورت وجود درد بهتر است به پزشک خود مراجعه کنید.
بلند کردن پای کشیده در حالت دراز کش

به پشت دراز بکشید، کف پای سالم را روی زمین قرار دهید (زانوی سالم خم شود)، پای عمل شده کاملا کشیده روی زمین . پای کشیده شده را حدود ۱۵ سانت از روی زمین بلند کنید (بیش از این مقدار پا باال نرود) ۵ ثانیه در این حالت بمانید. حال بحالت پلکانی هر مرتبه ۳ سانت باال و مکث دوباره ۳ سانت باال و مکث (۳ بار این کار را انجام دهید) دوباره به حالت اول برگردید. ۱۰ مرتبه این تمرین را تکرار کنید.
تقویت عضالت باسن

به پشت دراز کشیده، کف پاها را روی زمین قرار داده و سپس عضالت باسن را منقبض کنید، این حالت را برای مدت ۵ ثانیه نگهدارید. تمرین را ۱۰ مرتبه تکرار کنید.
پای کشیده را بلند کنید درحالت ایستاده

صاف بایستید (چنانچه نیاز باشد فقط برای حفظ تعادل با دست بجائی تکیه دهید) به آرامی پای عمل شده را بالا برده و سپس به آرامی بحالت اول برگردید. این حرکت را ۱۰ مرتبه تکرار کنید.